In het UWV Jaarplan 2020 schreven we dat er in 2020 veel aandacht zal uitgaan naar het vinden van een structureel betere balans tussen goede dienstverlening aan onze klanten, efficiënte uitvoering en controle. Begin maart 2020 veranderde alles door het coronavirus COVID‑19 en kwam deze balans onder druk te staan.
Dankzij de NOW zijn veel banen voorlopig gered …
De uitbraak van het coronavirus heeft de hele samenleving geraakt, met ook grote gevolgen voor de Nederlandse economie. Omdat werkgevers in snel tempo een beroep op werktijdverkorting begonnen te doen, heeft het kabinet op 17 maart 2020 de tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW) in het leven geroepen. Medewerkers van UWV en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) hebben vervolgens een ongekende prestatie geleverd door in drie weken tijd de regeling uit te werken en de uitvoering voor te bereiden. Daar is normaal gesproken minimaal een jaar voor nodig. Na uitgebreide tests kon het NOW‑loket op 6 april op verantwoorde wijze vlekkeloos van start gaan. Op de eerste dag ontvingen we ruim 35.000 digitale aanvragen en ruim 4.000 telefoontjes. Drie dagen later werden al de eerste voorschotten uitbetaald aan ruim 9.000 werkgevers. Deze snelle en soepele gang van zaken leverde ons veel complimenten op van werkgevers en ook vanuit de Tweede Kamer. Het onverwachte werkbezoek dat de koning op 21 april aan ons NOW‑hoofdkwartier bracht betekende een kroon op het werk van alle medewerkers die keihard hebben gewerkt om dit mogelijk te maken.
… en we slagen erin onze essentiële dienstverlening grotendeels voort te zetten …
Als gevolg van de coronacrisis hebben we keuzes moeten maken die verregaande gevolgen hebben voor onze dienstverlening en voor onze bedrijfsvoering. De persoonlijke dienstverlening waarbij we klanten face‑to‑face spreken kunnen we nu niet realiseren op de manier zoals we voor ogen hadden, laat staan intensiveren. Face‑to‑facecontacten zijn vervangen door telefonische en videogesprekken en we doen vooral zo veel mogelijk digitaal. Binnen een paar dagen waren de faciliteiten geregeld waarmee ruim 700 klantencontactmedewerkers vanuit huis burgers en werkgevers te woord kunnen staan. Binnen twee weken konden ruim 17.000 medewerkers thuis werken met algemene ICT‑ondersteuning en virtuele vergadervoorzieningen. Op deze manier slagen we erin om essentiële dienstverlening zo ongestoord mogelijk voor te zetten. Bij een aantal werkzaamheden is fysiek contact echter essentieel, zoals bij sommige sociaal‑medische beoordelingen en bij bepaalde controles. Deze werkzaamheden blijven nu liggen – met alle gevolgen van dien. Burgers die op (de afronding van) hun beoordeling moeten wachten, zitten langer in onzekerheid. Doordat bepaalde controles nu niet mogelijk zijn, is het mogelijk dat uitkeringsgerechtigden langer de regels overtreden. Dit kan ertoe leiden dat ze later te maken krijgen met hogere terugvorderingen en boetes. Voor UWV betekent het onder andere dat de voorraden nog uit te voeren beoordelingen en controles verder toenemen. Ook door het groeiend werkaanbod worden UWV‑breed handhavingsactiviteiten beperkter uitgevoerd. Dit vormt een risico voor het realiseren van een betere balans tussen goede dienstverlening aan onze klanten, efficiënte uitvoering en controle. Intussen blijven onze medewerkers zo goed mogelijk hun reguliere werkzaamheden verrichten. We blijven uitvoeringstoetsen doen op nieuwe wet- en regelgeving. We hebben nieuwe regelingen geïmplementeerd zoals de compensatieregeling transitievergoeding bij ontslag wegens langdurige arbeidsongeschiktheid. Werkgevers kunnen hiervan sinds 1 april 2020 gebruikmaken. En sinds 1 januari zijn alle wetten aangesloten op één uniforme betaalomgeving (1UBO). Ook hebben we over de eerste vier maanden van dit jaar voor de meeste prestaties nog wel voldaan aan het met het ministerie afgesproken niveau. Dat komt deels doordat de eerste tweeënhalve maand van het jaar zich nog afspeelden in het ‘oude normaal’. Het is echter uiterst onzeker of we dat niveau zullen kunnen handhaven. Dat zou bijvoorbeeld kunnen gelden voor de tijdigheid van betalingen, de rechtmatigheid van uitkeringen, het aantal uitkeringsgerechtigden dat we naar werk kunnen begeleiden en het constateren van overtredingen van de regels. Er zijn dan ook extra maatregelen nodig.
… maar dat komt onder de huidige omstandigheden onder veel spanning te staan
De NOW zorgt voor het behoud van werkgelegenheid. Toch zien we het aantal WW‑uitkeringen snel oplopen. De NOW en de toegenomen WW‑volumes brengen veel extra werk voor UWV met zich mee terwijl we te maken hebben met de beperkende coronamaatregelen. We hebben daarom moeten besluiten om een aantal werkzaamheden niet of minder intensief te verrichten en alle niet‑bedrijfskritische activiteiten op te schorten. Door al deze omstandigheden zullen achterstanden ontstaan dan wel toenemen. Veel van onze medewerkers werken door buiten kantoortijden; in de avonden en weekenden. De productiviteit is dan ook enorm toegenomen. Dat is echter een situatie die niet onbeperkt kan voortduren. Er komt binnenkort ook nieuw werk op ons af: de NOW 2.0 en de Tijdelijke Overbruggingsregeling voor Flexibele Arbeidskrachten (TOFA). Om al het extra werk aan te kunnen, hebben we extra capaciteit nodig. Hierover zijn we met het ministerie in gesprek. We werven de komende maanden in ieder geval ruim 800 extra fte’s. Maar ook met extra medewerkers erbij zal de werkdruk onverminderd hoog blijven. We hebben de eerste nieuwe medewerkers al geworven, maar nieuwe medewerkers moeten wel worden opgeleid. Ook dat legt voorlopig druk op onze prestaties.
Desondanks zijn we trots
Ondanks onze zorgen of we ons prestatieniveau wel zullen kunnen handhaven, overheerst op dit moment trots. Trots dat vertrouwen in de kennis en ervaring van onze organisatie het kabinet deed besluiten om de uitvoering van de NOW en aanvullend maatregelen bij UWV neer te leggen. En vooral trots op onze medewerkers, die net als ieder ander het ongemak, de onzekerheid en de beperkingen die de coronacrisis met zich meebrengt ervaren. En die zich desondanks op bewonderenswaardige wijze inzetten om al die mensen die van UWV afhankelijk zijn zo goed mogelijk te ondersteunen. Petje af!
Raad van bestuur UWV
Fred Paling, voorzitter
Nathalie van Berkel
Janet Helder
Guus van Weelden