Rechtmatigheid

Al onze handelingen moeten rechtmatig zijn, in overeenstemming met de geldende regels en besluiten. Het gaat hierbij zowel om de rechtmatigheid van alle uitkeringslasten (financiële rechtmatigheid) als de rechtmatigheid van de aanbestedingen.

Rechtmatigheid uitkeringsverstrekking

Om de rechtmatigheid van de uitkeringsverstrekking te toetsen worden afwijkingen gekwantificeerd en afzonderlijk gewogen en weergegeven. We maken daarbij onderscheid tussen financiële fouten en onzekerheden, waarover afzonderlijk verantwoording moet worden afgelegd indien deze in het verslagjaar 2020 (1 oktober 2019 tot 1 oktober 2020) zijn geconstateerd. Bij een financiële fout kunnen we vaststellen wat de fout is en wat het financiële gevolg is. Bij een onzekerheid hebben we onvoldoende informatie om vast te stellen of iets goed of fout is.

Voor het viermaandenverslag meten we het percentage financiële fouten in de uitkeringslasten over de eerste twee kwartalen van verslagjaar 2020 (de periode van 1 oktober 2019 tot 1 april 2020). Dit percentage bedraagt 0,5. Dit is het gewogen UWV‑percentage over alle wetten. Het percentage onzekerheden bedraagt 0,6. Deze cijfers zijn indicatief en geven de stand van zaken weer nadat de helft van de steekproef voor het verslagjaar 2020 is gecontroleerd.

In onderstaande tabel zijn de percentages financiële fouten en onzekerheden voor de verschillende wetten weergegeven.

Tabel: Financiële rechtmatigheid tot en met tweede kwartaal van verslagjaar 2020

Toelichting

• Bij de Ziektewet en de Wazo is het foutpercentage gestegen. Bij de Ziektewet gaat het met name om fouten bij het in mindering brengen van verdiensten op de Ziektewet‑uitkering en bij het vaststellen van het dagloon.

• Bij de Wajong, de WIA, de WW, de IOW, de Toeslagenwet en de Kaderwet SZW‑subsidies is het foutpercentage gedaald.

• Er zijn geen financiële fouten bij de Wajong, de WAO, de WAZ en de IOW.

• Onder de Kaderwet SZW‑subsidies wordt de Regeling tijdelijk scholingsbudget UWV verantwoord. Bij de meeste fouten werd de scholing ingezet richting een krapteberoep maar bleek het beroep waartoe wordt opgeleid niet voor te komen op de landelijke en regionale lijsten met krapteberoepen die UWV daarvoor hanteert. Hierover bestaat verschil van inzicht in de uitvoering (zie verder paragraaf Dienstverlening voor WW’ers, onder het kopje Scholingsbudget WW). De onzekerheid is aanzienlijk hoger dan in het verslagjaar 2019.

De UWV‑brede onzekerheid bedraagt momenteel 0,6%. Dit wordt grotendeels veroorzaakt door onzekere posten bij de WIA, de WW en de Ziektewet. De onzekerheid bij de Kaderwet SZW‑subsidies heeft vanwege de geringe omvang van de massa nauwelijks effect op het UWV‑brede percentage. De onzekerheden bij de Wajong, de WIA, de WW, de Ziektewet, de Toeslagenwet en de Kaderwet SZW‑subsidies zijn nog in onderzoek.

Omdat de rechtmatigheidscijfers in dit verslag betrekking hebben op de periode van 1 oktober 2019 tot 1 april 2020 zijn de effecten van de coronacrisis hierin nog nauwelijks zichtbaar. We houden rekening met een oplopende onrechtmatigheid in de rest van het verslagjaar.

Rechtmatigheid uitvoeringskosten

UWV werkt met publieke middelen. We vinden het uitermate belangrijk dat die middelen rechtmatig worden besteed. UWV hanteert de regels van de Aanbestedingswet 2012. We werken er voortdurend aan om de bestaande onrechtmatigheid op te heffen. We onderzoeken per situatie de oorzaken ervan, zodat wij adequate maatregelen kunnen treffen. We hanteren drie vormen van toetsing:

• We toetsen de rechtmatigheid van contracten die met expliciete toestemming van de raad van bestuur zonder aanbesteding zijn verlengd of afgesloten. De raad van bestuur verleent alleen een akkoord als afwijking van de wettelijke regels noodzakelijk is voor een ongestoorde dienstverlening aan de klant. Soms levert een te strikte keuze voor rechtmatigheid forse risico’s op, in financieel opzicht en/of voor de continuïteit van onze dienstverlening aan de klant. Dan besluit UWV om geen nieuwe aanbesteding te starten, of om daar langer de tijd voor te nemen om zo een zorgvuldige overgang naar een nieuwe leverancier te borgen. Conform de wettelijke regels betrekken we bij de berekening van onrechtmatigheid de totale kosten over de gehele periode van onrechtmatigheid en verantwoorden we deze in het jaar van de onrechtmatige handeling. In de eerste drie maanden van 2020 zijn, om de bedrijfscontinuïteit te garanderen, contracten ter waarde van € 0,5 miljoen met instemming van de raad van bestuur onrechtmatig verlengd. In de eerste drie maanden van 2019 ging het om € 4,4 miljoen.

• We toetsen de rechtmatigheid van uitgaven. Daarvoor beoordelen we of orders en facturen gekoppeld zijn aan contracten. Bij een rechtmatig contract zijn de orders en facturen rechtmatig. Bij orders en facturen waar geen contract aan ten grondslag ligt, toetsen we of er een (aanbesteed) contract had moeten zijn. In de eerste drie maanden van 2020 is een onrechtmatigheid van uitgaven vastgesteld van € 3,6 miljoen. Dat is lager dan in de eerste drie maanden van 2019 (€ 4,6 miljoen).

• We beoordelen contracten voor externe inleen. In 2018 is een dynamisch aankoopsysteem (DAS) ingericht waarmee we sinds 2019 verzekeringsartsen, bedrijfsartsen en niet‑gecertificeerde bedrijfsartsen, ANIOS’en en AIOS’en op rechtmatige wijze kunnen inhuren. De effecten hiervan op de onrechtmatigheid zijn duidelijk zichtbaar. In 2020 zijn nagenoeg alle artsen ingehuurd onder het DAS. Ook de onrechtmatige inhuur van arbeidsdeskundigen is gedaald ten opzichte van 2019. In het derde tertaal zal een nieuw flexcontract worden afgesloten voor arbeidsdeskundigen. Dit contract sluit beter aan op de huidige markt en de verwachting is dan ook dat de onrechtmatigheid voor arbeidsdeskundigen vanaf september 2020 verder zal dalen. In de eerste drie maanden van 2020 bedraagt de onrechtmatige externe inhuur € 11,6 miljoen. In de eerste drie maanden van 2019 was dat nog € 13,9 miljoen.

De totale onrechtmatigheid binnen de uitvoeringskosten komt hiermee voor de eerste drie maanden van 2020 uit op € 15,7 miljoen. In de eerste drie maanden van 2019 was dat € 22,9 miljoen.

We hebben de mogelijke risico’s van de coronacrisis voor het inkoopproces in kaart gebracht. Zo is gekeken of er bij leveranciers mogelijk sprake is van knelpunten in de dienstverlening – bijvoorbeeld omdat er minder capaciteit beschikbaar is vanwege het thuiswerken. We hebben ook gekeken naar knelpunten in lopende aanbestedingstrajecten (bijvoorbeeld in het beoordelingsproces) en we hebben geïnventariseerd of er alternatieven zijn voor het fysiek ondertekenen van contracten en fiatteringsformulieren. We hebben passende maatregelen genomen, die we frequent monitoren. Er is evenwel een kans dat de onrechtmatigheid toeneemt, omdat aanbestedingen trager kunnen verlopen. Bij publicatie van een aanbesteding kan zowel digitaal als telefonisch overleg plaatsvinden met marktpartijen om te kijken of de gestelde inschrijftermijnen haalbaar zijn. We hebben ook gebruikgemaakt van ‘dwingende spoed’, een bepaling in de Aanbestedingswet die het mogelijk maakt om zonder voorafgaande bekendmaking de onderhandelingsprocedure in te gaan met een externe partij, vanwege onvoorziene omstandigheden. Dit is tot nu toe één keer voorgekomen.