Doelmatigheid

UWV wordt gefinancierd uit publieke middelen. Die middelen willen we uiteraard zorgvuldig en verantwoord besteden. We letten er scherp op dat al onze inspanningen en uitgaven daadwerkelijk bijdragen aan de realisatie van onze doelen en dat de kosten in verhouding staan tot de opbrengsten.

UWV is een doelmatige uitvoerder. De uitvoeringskosten (het bedrag dat we uitgeven aan onder meer personeel, huisvesting en automatisering) zijn relatief laag ten opzichte van de totale lasten van UWV.

De coronacrisis heeft grote impact op de samenleving. UWV zet alle zeilen bij om organisaties en burgers op het terrein van werk en inkomen zo goed mogelijk te ondersteunen. In korte tijd heeft UWV de uitvoering van de NOW 1.0 en de NOW 2.0 geïmplementeerd, de voorschotregeling voor beide NOW‑regelingen succesvol uitgevoerd en de TOFA‑regeling geïmplementeerd en uitgevoerd. Het begrotingsbeeld voor 2020 wordt sterk beïnvloed door de coronacrisis. De uitvoering van de verschillende steunmaatregelen, de opschaling vanwege de toenemende klantvolumes en aanpassingen in de bedrijfsvoering zoals het thuiswerken, hebben een enorme impact. Het uitvoeringsbudget van UWV wordt – doorgaans – in de loop van het jaar niet meer aangepast aan nieuwe volume‑inzichten. Gezien de uitzonderlijke omstandigheden heeft het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) voor 2020 – naast specifieke budgetten voor de uitvoering van de NOW en de TOFA – € 105 miljoen extra toegekend voor onder andere opschalingskosten en frictie in de bedrijfsvoering.

Begrotingsresultaat eerste acht maanden 2020

De begroting van UWV is opgebouwd via de zogeheten costaccountingmethodiek. Die maakt de relatie inzichtelijk tussen de te leveren productie en de hiervoor benodigde financiële middelen. Het begrotingsresultaat over de eerste acht maanden van 2020 kan als volgt worden weergegeven:

Tabel: Begrotingsresultaat UWV

De opgenomen jaarbegroting 2020 voor de uitvoeringskosten bedraagt € 2.038,9 miljoen. Hiervoor heeft het ministerie van SZW € 2.036,3 miljoen aan budget toegekend. Daarnaast ontvangt UWV van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) € 1,6 miljoen voor de onderwijsvoorzieningen en van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) € 1,0 miljoen voor de uitvoering van de tolkvoorziening in het leefdomein. In de eerste acht maanden van 2020 is het tijdsevenredige budget met € 94,5 miljoen onderschreden. Dit is met name het gevolg van de hiervoor genoemde extra budgettoekenning van € 105 miljoen voor coronakosten. Deze is pro rata in het tijdsevenredige budget tot en met augustus opgenomen, maar een deel van de uitgaven wordt pas in de laatste vier maanden van 2020 verwacht. Het gaat dan bijvoorbeeld om de kosten voor de oplopende verlofsaldi (€ 30 miljoen), de verdere opschaling bij de divisies (€ 20 miljoen) en de thuiswerkvergoeding (€ 5 miljoen). Daarnaast houden wij rekening met € 20 miljoen eindejaarsposten.

Rekening houdend met deze extra uitgaven in het laatste tertaal verwachten we in 2020 een positief saldo van € 15 tot € 35 miljoen te realiseren. Samen met de afgesproken onttrekking van € 26,5 miljoen aan het bestemmingsfonds frictiekosten zouden we dan € 40 tot € 60 miljoen aan de egalisatiereserve toevoegen. Dit voordelig saldo vloeit voor een groot deel voort uit een onderschrijding van de € 105 miljoen die ons extra is toegekend in verband met de coronacrisis. De kosten voor opschaling liggen in lijn met de verwachting die we begin juni hadden. Maar de kosten voor oplopende verlofsaldi lijken uit te komen op € 30 miljoen in plaats van de verwachte € 50 miljoen. Daarnaast gingen we ervan uit dat ‘meer- en minderkosten’ elkaar door aanpassingen in de bedrijfsvoering in evenwicht zouden houden. Bij gebrek aan ervaringscijfers was het begin juni nog lastig om deze kosten goed te ramen. Naar nu blijkt is het saldo van ‘meer- en minderkosten’ fors lager, want er zijn minder reiskosten, lagere kosten voor evenementen, opleidingen en vergaderingen, en activiteiten zijn uitgesteld. Opgemerkt wordt dat – hoewel de onzekerheden zijn afgenomen – de eindejaarsprognose nog een aantal substantiële onzekerheden bevat. Het is bijvoorbeeld niet ondenkbaar dat de zorgwekkende ontwikkeling van het aantal coronabesmettingen en de recent genomen maatregelen nog een fors effect op de oplopende verlofsaldi hebben.

Hierna gaan wij in op de te onderscheiden posten van het begrotingsresultaat.

Structurele uitvoeringskosten wettelijke dienstverlening

Hieronder volgt een nadere toelichting op basis van de costaccountingmethodiek:

• Claimbeoordeling: De kostenonderschrijding is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan de WIA en aan de eerder vermelde nog te realiseren verdere opschaling bij de divisies in het derde tertaal. Er waren met name meer beslissingen WW en meer activiteiten bij de Ziektewet‑uitkeringen van uitzendkrachten en begeleiding kort verzuim. Bij de continueringen was er sprake van minder activiteiten bij de herbeoordeling WIA, bij de Ziektewet waren er meer dan voorzien doordat er meer activiteiten langdurig verzuim waren. De handhavingsactiviteiten lagen onder het niveau van de begroting.

• Dienstverlening werkzoekenden: De activiteiten dienstverlening werkzoekenden WW lagen rond het niveau van de begroting. De activiteiten AG‑dienstverlening en inkoop re‑integratie en voorzieningen waren op een lager niveau dan voorzien in de begroting. Met name waren er minder activiteiten caseload WIA en Wajong.

• Gegevensbeheer en werkgeversdienstverlening: De totale activiteiten lagen onder het begrote niveau.

• Uitkeringsverstrekking: De activiteiten voor debiteurenbeheer en het bestandbeheer lagen onder het begrote aantal.

• Klantcontact: Het totaalaantal activiteiten bij de telefonische klantcontacten was hoger dan was voorzien in de begroting. Dit geldt met name voor het klantcontact over de WW en met werkgevers.

Projectkosten

Voor 2020 is € 112,1 miljoen begroot voor projecten. Dit is een richtbedrag, gedurende het jaar wordt via een gecontroleerd besluitvormingsproces per project budget vrijgegeven. De gerealiseerde projectkosten zijn in de eerste acht maanden van 2020 € 4,1 miljoen lager dan tijdsevenredig begroot. Op jaarbasis verwachten wij circa € 115 miljoen aan projectkosten te realiseren.

Frictiekosten personeel en huisvesting

De frictiekosten personeel bedragen € 3,3 miljoen. Deze frictiekosten bestaan voornamelijk uit de kosten van de interne mobiliteitscentra. Er heeft geen dotatie plaatsgevonden aan de voorziening Sociaal plan. Onze prognose voor heel 2020 bedraagt circa € 5 miljoen.

De frictiekosten huisvesting bedragen € 0,4 miljoen. Eind augustus 2020 stonden er geen panden leeg. In principe is er geen ruimte om uit te breiden binnen de bestaande portefeuille.

Fondsen en reserveringen

In de oorspronkelijke begroting is een bedrag van € 46,5 miljoen opgenomen als verwacht gebruik vanuit het bestemmingsfonds frictiekosten. Het betreft de volgende begrotingsposten:

• Bestedingsplan dienstverlening WW, Wajong en WIA € 26,5 miljoen

• Frictiekosten personeel € 10,0 miljoen

• Aanvulling projectportfolio (inclusief transities en IV‑professionalisering) € 10,0 miljoen

Bij de laatste herijking van de begroting is geconcludeerd dat de frictiekosten personeel en aanvulling projectportfolio gefinancierd kunnen worden uit de onderschrijding van het reguliere budget. Via dit achtmaandenverslag verzoeken wij de minister van SZW om uitsluitend de begrote uitgaven voor het bestedingsplan dienstverlening voor een bedrag van € 26,5 miljoen definitief vrij te geven.

In de oorspronkelijke begroting is verder € 10,3 miljoen opgenomen als verwacht gebruik uit de egalisatiereserve. Gezien de resultaatontwikkeling is de huidige verwachting dat wij ultimo 2020 geen bedrag zullen onttrekken aan de egalisatie. De begroting hebben wij hierop aangepast.

ICT‑kosten

UWV rapporteert volgens een uniforme, voor alle overheidsorganisaties voorgeschreven indeling voor de opbouw van de ICT‑kosten.

Tabel: ICT-kosten

Kostenraming NOW voor 2020

Op verzoek van de minister van SZW hebben we een actuele kosteninschatting voor de uitvoering van de NOW‑regelingen opgenomen. Voor de NOW 1.0 zijn we uitgegaan van 80% terugvorderingen en 25% bezwaren op de aanvragen tot vaststelling. Naar aanleiding van deze actuele kosteninschatting zal de minister indien nodig de budgettoekenning bijstellen.

Tabel: Raming uitvoeringskosten NOW

Huisvesting

In de eerste acht maanden van 2020 is het aantal te huisvesten fte’s toegenomen. Nieuwe medewerkers moeten vanwege de te volgen opleidingen en werkzaamheden een deel van de tijd naar kantoor komen. De meeste (circa 16.000) van onze medewerkers werken echter nog steeds (grotendeels) thuis. Daardoor kunnen we de opschaling met het huidige aantal vierkante meters opvangen. Als iedereen op kantoor zou moeten werken, zouden we circa 13.500 m² tekortkomen. Gelet op de huidige ontwikkelingen verwachten we niet dat onze medewerkers na afloop van de coronacrisis weer de volledige werktijd op kantoor zullen doorbrengen. We gaan er dan ook van uit dat de huidige vastgoedportefeuille voldoende huisvesting zal bieden om de groei van UWV op te vangen. Het aantal vierkante meters is intussen in de eerste acht maanden van 2020 wel gestegen met 1.200. Deze stijging is tijdelijk en wordt veroorzaakt door de aanhuur van een nieuw pand in Apeldoorn. Het aantal vierkante meters daalt weer per oktober als we het huidige pand in Apeldoorn afstoten. Ons beleid is echter gericht op vermindering van het aantal vierkante meters: we hebben een pand in Leiden afgestoten en lopende huurcontracten voor diverse locaties aangepast.

Tabel: Huisvesting

Eind augustus had UWV 67 panden in portefeuille. Dat zijn er 4 minder dan eind 2019 doordat 1 pand is aangehuurd, 1 pand is afgestoten en 4 huurcontracten zijn omgezet naar gebruikersovereenkomsten. Het gaat hier om workshopruimtes en satellietvestigingen die we niet elke dag nodig hebben. Nu betalen we alleen als we er gebruik van maken. Door heronderhandelingen te voeren met verhuurders voor locaties waarvan zeker is dat UWV daar langdurig zal verblijven, proberen we zo gunstig mogelijke afspraken te maken. Hierbij is duurzaamheid een belangrijk aspect. Sinds augustus 2020 lopen er heronderhandelingen voor 2 panden, in Doetinchem en Assen. Voor 1 pand in Leeuwarden is een nieuw huurcontract afgesloten dat per 2022 ingaat. De gerealiseerde huisvestingskosten tot en met augustus zijn binnen de begroting gebleven.