Passend werkaanbod, werkende Wajongers, resultaten re‑integratiedienstverlening, proefplaatsingen, CIAO en GGZ‑convenant

Passend werkaanbod voor langdurig werklozen

Met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) hebben we afgesproken dat we jaarlijks een passend werkaanbod (PaWa) doen aan ten minste vijfduizend langdurig WW‑gerechtigden die twaalf maanden of langer werkloos zijn en aan WW‑gerechtigden die inmiddels zes maanden werkloos zijn en op grond van hun arbeidsmarktpositie het risico lopen langdurig werkloos te blijven. Bij deze intensieve aanpak bieden we de werkzoekende twee vacatures aan bij werkgevers die bereid zijn om langdurig werklozen aan te nemen, regelen we de sollicitatiegesprekken bij de werkgever en vragen we achteraf aan de werkzoekende en de werkgever hoe het gesprek is verlopen. Op deze manier willen we zo veel mogelijk WW’ers die het niet is gelukt of naar verwachting niet zal lukken om binnen één jaar werk te vinden, bemiddelen naar werk. Na zes maanden werkloosheid is alle arbeid passend, ongeacht het opleidings- of werkniveau van de werkzoekende. De werkzoekende mag een aanbod van passende arbeid niet weigeren. De adviseur werk maakt een inschatting of PaWa‑dienstverlening een extra kans kan bieden om de klant aan het werk te helpen.

Tabel: Resultaten afgeronde PaWa’s met intensieve dienstverlening

Voor het niet aannemen van de kandidaat zijn de volgende redenen opgegeven:

• 136 keer vanwege een betere kandidaat;

• 19 keer op grond van het ontbreken van passende werkervaring en/of opleiding;

• 904 keer op grond van overige – niet-verwijtbare – redenen;

• 21 keer omdat de kandidaat niet in het team zou passen;

• 70 keer op grond van (mogelijk) verwijtbaar gedrag.

Als een PaWa wegens verwijtbaar gedrag niet leidt tot werkhervatting, dan wordt de uitkering geheel of gedeeltelijk beëindigd.

Aantal werkende Wajongers

Eind augustus 2020 werkten 56.200 Wajongers, 24,6% van het totale aantal mensen met een oWajong- of Wajong 2010‑uitkering. Omdat het aantal werkende Wajongers met een aantal maanden vertraging bekend is, gaat het hier om een voorlopig cijfer.

Tabel: Werkende Wajongers

• * Het aantal werkende Wajongers is voor de jaren vanaf 2015 afgezet tegen het totaalaantal lopende uitkeringen voor de oude Wajong en de Wajong 2010. In de Wajong 2015 zitten uitsluitend mensen die duurzaam volledig arbeidsongeschikt zijn.
• ** Het betreft hier voorlopige cijfers. De cijfers tot en met augustus 2020 zijn pas later in 2020 beschikbaar.

Jonge Wajongers werken vooral bij reguliere werkgevers. De oudere werken vaak in de beschermde omgeving van een Wsw‑bedrijf. Sinds september 2014 is het niet meer mogelijk een Wsw‑indicatie aan te vragen; deze is nodig voor een baan in de sociale werkvoorziening. De komende jaren moet de banenafspraak ervoor zorgen dat meer Wajongers aan de slag gaan.

Resultaten ingekochte re‑integratiedienstverlening

In de eerste acht maanden van 2020 zijn in totaal 20.274 trajecten en diensten ingekocht voor klanten met een arbeidsongeschiktheids- of Ziektewet‑uitkering. Dit aantal is inclusief IPS‑trajecten (methode Individuele plaatsing en steun) maar exclusief Ziektewet-arbo-interventies. In diezelfde periode zijn in totaal 18.737 trajecten en diensten afgerond. Niet alle trajecten of diensten hebben plaatsing in een dienstverband als direct einddoel. Er zijn ook trajecten en diensten die bedoeld zijn om de klant dichter bij de arbeidsmarkt te brengen.

Tabel: Resultaten ingekochte re-integratiedienstverlening

Proefplaatsingen

Werkgevers zijn soms huiverig om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen. Mensen die een uitkering van UWV ontvangen, kunnen met behoud van die uitkering gedurende twee maanden op een proefplaatsing werken. Dat is meestal genoeg om te beoordelen of de werknemer geschikt is. De tabel laat zien hoeveel mensen uit de verschillende doelgroepen hiervan gebruikmaakten.

Tabel: Proefplaatsingen

Centrum Inclusieve Arbeidsorganisatie

Het Centrum Inclusieve Arbeidsorganisatie (CIAO) is een expertisecentrum van Maastricht University dat in 2016 in samenwerking met UWV is opgericht. CIAO faciliteert partijen die zich professioneel inzetten voor de bevordering van duurzame arbeidsparticipatie, in het bijzonder van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. UWV en Maastricht University werken al sinds 2009 samen om kennis, methoden en werkwijzen te ontwikkelen die kunnen helpen om organisaties inclusiever te maken. Dat heeft onder meer geresulteerd in de methodiek Inclusief herontwerp van werk (IHW). Deze methodiek vormt de basis voor het bedrijfsadvies inclusieve arbeidsorganisatie dat UWV kosteloos aanbiedt aan werkgevers die hun organisatie toegankelijk willen maken voor mensen met een arbeidsbeperking.

Doorontwikkeling IHW en corona

Inmiddels is de methodiek Inclusief herontwerp van werk doorontwikkeld tot IHW 2.0. Met deze versie wordt in kaart gebracht welke werkzaamheden zich lenen voor werkzoekenden die (nog) niet over de juiste kwalificaties beschikken om een bestaande functie in een organisatie uit te oefenen, maar wel ondersteunende werkzaamheden kunnen uitvoeren die bijdragen aan vermindering van de werkdruk in bijvoorbeeld de zorg en het onderwijs. In 2020 is hierover een UWV Kennisverslag verschenen en een artikel in het Tijdschrift voor Bedrijfs- en Verzekeringsgeneeskunde. CIAO heeft een opleiding ontwikkeld, de modulaire leergang Inclusieve Arbeidsorganisatie, waarin de methodiek IHW 2.0 centraal staat. Deze leergang moest voor de tweede cursusgroep worden onderbroken vanwege de coronamaatregelen. De onderwijsactiviteiten zijn in september 2020 online hervat voor deze groep; in november start de derde cursusgroep. De praktijktoets waarmee de opleiding van de eerste cursusgroep nog moet worden afgerond, start in oktober in aangepaste vorm: de cursisten stellen een bedrijfsadvies op in een virtuele zorginstelling. Hiervoor zijn verschillende scenario’s ontwikkeld.

Evaluatie pilot Anders werken in de zorg

Medio 2018 is door de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) het Initiatief Werken in Zorg en Welzijn gestart. Hiermee komen ze tegemoet aan de dringende personeelsbehoefte in zorginstellingen. UWV zet hiervoor landelijk het bedrijfsadvies inclusieve arbeidsorganisatie in. CIAO begeleidt en evalueert deze pilot. De evaluatie is in september 2019 gestart en is eind juni 2020 afgerond. Inmiddels is de tussenrapportage opgeleverd. Er worden nu nog aanvullende data verzameld via telefonische interviews.

Werken met een psychische kwetsbaarheid

Werkgeversorganisatie AWVN is met steun van het ministerie van SZW een project gestart om in vier regio’s tien tot vijftien werkgevers te bewegen om werkzoekenden met een psychische kwetsbaarheid een kans te bieden. UWV zet hierbij het bedrijfsadvies inclusieve arbeidsorganisatie in, CIAO voert de evaluatie uit. Tot dusver is er nog geen aanleiding geweest voor actieve betrokkenheid van CIAO in dit verband.

Eind 2019 is het project IPS/IHW gestart, waarin onderzocht wordt of het meerwaarde biedt om de aanbodgerichte benadering van IPS‑trajecten (Individuele plaatsing en steun) te combineren met de vraaggerichte benadering van IHW‑trajecten. IPS‑trajecten bieden individueel maatwerk aan een werkzoekende met een psychische kwetsbaarheid, IHW‑trajecten bieden maatwerk aan een arbeidsorganisatie om onder andere mensen met een psychische kwetsbaarheid een passende werkkring te bieden. Dit is een project van het Europees Sociaal Fonds (ESF) waarvoor een onderzoeker is aangetrokken met uitgebreide expertise op het gebied van geestelijke gezondheidszorg. Het project bevindt zich nog in de voorbereidende fase. De werving van deelnemers – IPS‑klanten, IPS‑trajectbegeleiders en werkbegeleiders in bedrijven – ondervindt veel hinder van de coronacrisis.

Internationale samenwerking en corona

Eveneens met ESF‑steun is CIAO een samenwerkingsproject gestart met de Hochschule van de Deutsche Gesetzliche Unfallversicherung (DGUV) in Bad Hersfeld. Dit project richt zich op uitwisseling van kennis en expertise op het gebied van de inclusieve arbeidsorganisatie, en op de gezamenlijke ontwikkeling van methodieken. Een projectgroep van tien studenten van de Hochschule heeft een basistraining in inclusieve arbeidsanalyse gevolgd en daarna een onderzoek uitgevoerd bij de vestiging van de Berufsgenossenschaft BGW (gezondheid en welzijn) in Bochum. Op basis van hun bevindingen hebben ze een aantal voorstellen voor herontwerp ontwikkeld, gericht op duurzame inzetbaarheid van de huidige medewerkers en de inzet van werkzoekenden met een arbeidsbeperking. De presentatie van de onderzoeksbevindingen en de voorstellen voor herontwerp zijn uitgesteld tot november. Er zijn plannen om volgend jaar een vervolgonderzoek uit te voeren in een ziekenhuis in Bochum. In verband met de coronacrisis heeft het ESF de looptijd van het project met zes maanden verlengd, tot februari 2022. In september is met de betrokken medewerkers in Bochum een opzet en planning voor de afronding van dit project opgesteld.

GGZ-convenant

Mensen met een psychische kwetsbaarheid zijn drie tot vier keer vaker werkloos dan mensen zonder een psychische kwetsbaarheid. Ook hebben ze 30% minder kans op een betaalde baan. Verder blijkt dat mensen met lichte tot milde psychische aandoeningen twee keer zo vaak werkloos zijn. In 2018 heeft UWV het convenant Samen werken aan wat werkt! 2018–2021 afgesloten – met GGZ Nederland, Cedris, Divosa, Mensen met Mogelijkheden, MIND, Valente (voorheen RIBW Alliantie/Federatie Opvang), Stichting Samen Sterk zonder Stigma en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. In 2019 is ook AWVN aangesloten. In 2019 is een start gemaakt om gezamenlijk meer mensen met een psychische kwetsbaarheid naar werk toe te leiden en te zorgen dat meer mensen met psychische klachten hun werk kunnen behouden. De werkgever speelt daarbij een cruciale rol. Dit jaar geven we invulling aan onze samenwerking. Voor adviseurs werkgeversdienstverlening en arbeidsdeskundigen van UWV is inmiddels het Servicepunt psychische gezondheid van start gegaan. Nieuw dit jaar is de werkgroep Preventie. Psychische klachten zijn een belangrijke veroorzaker van langdurig verzuim. Stressgerelateerd verzuim is inmiddels beroepsziekte nummer één. De coronacrisis heeft grote impact op mensen met een psychische kwetsbaarheid die willen gaan werken of aan het werk willen blijven. Op de website Sterk door Werk is een speciale pagina gepubliceerd over de gevolgen van de coronacrisis voor werk.

Ondanks de successen die de samenwerkingsprojecten hebben opgeleverd, zijn er ook knelpunten. De financiering vanuit diverse wetten leidt ertoe dat kosten en baten in verschillende domeinen vallen. Daarom is het experiment Meedoen, meedelen gestart. In dit experiment wordt onderzocht in hoeverre shared‑savingafspraken leiden tot duurzaam werk, lagere zorgconsumptie en minder uitkeringen voor uitkeringsgerechtigden met psychische gezondheidsproblemen. In vier regio’s (Friesland, Leiden, Den Haag en Noordoost-Brabant) worden pilots gehouden waaraan gemeenten, UWV, zorgaanbieders, zorgverzekeraars en werkgevers meedoen. Daarnaast zijn de convenantpartijen in gesprek met de staatssecretarissen van de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) om te komen tot langdurige oplossingen.