Uitkeringsvolumes, ontwikkelingen per wet

Ontwikkeling WW

Eind december 2019 waren er 223.500 lopende WW‑uitkeringen. Achter dit cijfer gaat een grote dynamiek schuil. Het merendeel van de mensen blijft kort in de WW. 58% van de beëindigde uitkeringen had een duur van minder dan zes maanden. De instroom in de WW nam de afgelopen jaren flink af, mede dankzij de gunstige situatie op de arbeidsmarkt. Aan die daling lijkt inmiddels een einde gekomen. Het aantal nieuwe uitkeringen daalde in 2019 nog wel met 1,7% in vergelijking met een jaar geleden, maar de afname is een stuk lager dan voorheen. We verwachten dat de instroom in 2020 weer toe zal nemen, omdat de economie minder hard groeit. Het aantal lopende WW‑uitkeringen daalt nog steeds, omdat er meer uitkeringen worden beëindigd dan dat er nieuwe uitkeringen worden toegekend.

In verband met de verwachte volumeontwikkelingen hebben we het aantal uitkeringsdeskundigen opgeschaald van 1.128 fte’s per begin 2019 naar 1.320 fte’s per eind 2019. Het bedrag dat we aan WW‑uitkeringen uitbetaalden, daalde. Dit bedrag was in 2019 met € 3.643 miljoen 11% lager dan in 2018 (€ 4.090 miljoen). Beide bedragen zijn inclusief de verantwoorde lasten in verband met de Tijdelijke regeling tegemoetkoming Dagloonbesluit werknemersverzekeringen.

Tabel: Volumeontwikkeling WW

We namen iets minder beslissingen over het recht op een WW‑uitkering dan in 2018: 737.100 tegenover 740.500. We kenden 330.000 nieuwe WW‑uitkeringen toe, 2% minder dan in 2018 (335.500). Het aantal beëindigde uitkeringen was met 369,300 8% lager dan in 2018 (402.700).

De Wet werk en zekerheid (Wwz) beoogt om het voor WW’ers aantrekkelijker te maken om een baan te accepteren met een lager loon dan het loon dat zij voor aanvang van de werkloosheid verdienden. Het verschil wordt dan aangevuld vanuit de WW. Eind 2019 waren er 57.800 mensen aan het werk met een aanvulling vanuit de WW.

Ontwikkeling WIA

De Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) bestaat uit twee regelingen: de regeling Inkomensvoorziening volledig arbeidsongeschikten (IVA) en de regeling Werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten (WGA). Een IVA‑uitkering is voor mensen die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn en daardoor niet meer kunnen werken. Een klant krijgt een WGA‑uitkering als hij nog gedeeltelijk kan werken of als hij tijdelijk niet kan werken, maar dat binnen afzienbare termijn wel weer zal kunnen.

Tabel: Volumeontwikkeling WIA

• * Omdat er eind 2005 al sprake was van een klein aantal WIA-uitkeringen, correspondeert het lopende bestand eind 2006 niet met de instroom en uitstroom dat jaar.

Het aantal lopende WIA‑uitkeringen is in 2019 ten opzichte van eind 2018 verder gestegen met 25.500 (10.900 WGA‑uitkeringen en 14.600 IVA‑uitkeringen) tot in totaal 328.000. Dat is een stijging met 8,4%. Dat het aantal WIA‑uitkeringen nog steeds stijgt, is volgens verwachting. De WIA is als wet nog steeds in opbouw. Andersom neemt het aantal lopende uitkeringen voor de WAO, de voorloper van de WIA, in bijna hetzelfde tempo af.

In 2019 hebben we 45.800 nieuwe WIA‑uitkeringen verstrekt: 34.100 WGA‑uitkeringen en 11.700 IVA‑uitkeringen. De instroom is veel hoger dan de uitstroom. We zien de laatste jaren dat de instroom van 60‑plussers toeneemt. Deze ontwikkeling zal de komende jaren doorzetten. Dit is het gevolg van de verhoging van de pensioenleeftijd.

Er stromen nog relatief weinig mensen uit de WIA (19.900). Doordat de WIA naar verhouding nog niet zo lang bestaat, bereiken relatief weinig mensen in de WIA nu al de pensioengerechtigde leeftijd. De komende twee decennia zal de uitstroom gestaag toenemen. Overigens werkt 13,7% van de mensen naast de WIA‑uitkering in een dienstverband. Datzelfde geldt voor 17,0% van de mensen met een WAO‑uitkering. Pas na 2040 zal het aantal lopende uitkeringen vermoedelijk stabiliseren.

Ontwikkeling WAO

De Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) is de voorloper van de WIA (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen).

Tabel: Volumeontwikkeling WAO

Het totaalaantal WAO‑uitkeringen is in 2019 met 17.100 gedaald tot 236.500. Dat is een daling met bijna 7%. De meeste mensen met een WAO‑uitkering zijn 45 jaar of ouder. De totale uitstroom was met 17.600 lager dan in 2018 (20.100). Dit komt mede doordat er in 2019 als gevolg van de verhoging van de AOW‑leeftijd met vier maanden geen beëindigingen wegens pensionering waren. Uitkeringen werden vooral beëindigd wegens overlijden.

De instroom in de WAO bestaat alleen nog uit klanten van wie het recht op een uitkering al van vóór 2006 dateert, dat wil zeggen vóór de invoering van de WIA. We hebben 600 WAO‑uitkeringen toegekend in 2019.

Ontwikkeling Wajong

De Wajong is er voor mensen die al vóór hun 17e jaar arbeidsongeschikt waren, of dat tijdens de opleiding/studie werden. Het aantal klanten met een Wajong‑uitkering is jarenlang toegenomen, maar daalt sinds 2015 licht. Tot en met 2009 gold de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (de oude Wajong of oWajong). Op 1 januari 2010 werd de nieuwe Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (de nieuwe Wajong, nWajong of Wajong 2010) van kracht. Bij deze wet lag de nadruk op het arbeidsvermogen van Wajongers. Sinds 1 januari 2015 geldt de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong 2015). Deze wet is alleen nog toegankelijk voor jonggehandicapten die volledig en duurzaam geen arbeidsvermogen hebben. Hiermee wordt bedoeld dat zij door hun ziekte of handicap niet over arbeidsvermogen beschikken en dit ook nooit kunnen ontwikkelen. Hierdoor is het aantal nieuwe Wajong‑uitkeringen sinds 2015 veel lager dan daarvoor.

Tabel: Volumeontwikkeling Wajong

In 2019 is het aantal nieuwe Wajong‑uitkeringen echter 11% hoger dan in 2018. Het aantal Wajong 2015‑uitkeringen is in 2019 met 3.300 gestegen (36%). Daartegenover staat een iets grotere daling (met 4.200) van het aantal uitkeringen op grond van de oude Wajong en de Wajong 2010. Hierdoor blijft het totale aantal Wajong‑uitkeringen licht dalen.

In 2019 kenden we 3.500 nieuwe uitkeringen voor de Wajong 2015 toe en beëindigden we er 236. Eind 2019 waren er 12.400 lopende Wajong 2015‑uitkeringen.

Het aantal mensen met een oWajong‑uitkering is gedaald tot 168.200 per eind 2019. Er werden in 2019 1.000 oWajong‑uitkeringen toegekend en 4.300 oWajong‑uitkeringen beëindigd.

De instroom in de Wajong 2010 bedroeg in 2019 bijna 1.300. Eind 2019 waren er 63.500 mensen met een uitkering op grond van de Wajong 2010. Van ruim 2.200 mensen met een Wajong 2010‑uitkering werd de uitkering beëindigd.

Het totaalaantal lopende Wajong‑uitkeringen was eind 2019 met 244.200 iets (0,4%) lager dan per eind 2018 (245.100).

Ontwikkeling WAZ

De Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ) geeft recht op een uitkering op minimumniveau als een zelfstandige langdurig arbeidsongeschikt is.

Tabel: Volumeontwikkeling WAZ

Het aantal mensen met een WAZ‑uitkering is in 2019 met 1.100 (10% )verder gedaald tot 9.700. Dit komt doordat per 1 augustus 2005 de toegang tot de WAZ is gesloten; er komen vrijwel geen nieuwe klanten meer bij.

De instroom die nog plaatsvindt, is een gevolg van overloop uit andere wetten en herleving van oude rechten. In 2019 werden 49 nieuwe WAZ‑uitkeringen toegekend. Het overgrote deel van alle klanten met een WAZ‑uitkering is 55 jaar of ouder.

Ontwikkeling toekenningen Ziektewet

Het vangnet van de Ziektewet is onder meer bedoeld voor zieke werklozen en zieke uitzendkrachten. Zij hebben geen werkgever die voor hun verzuimbegeleiding en re‑integratie verantwoordelijk is. UWV begeleidt deze mensen op sociaal‑medisch gebied, zoals de werkgever en de arbodienst dat doen voor de werknemers van reguliere werkgevers.

Tabel: Volumeontwikkeling Ziektewet

• * Als gevolg van een verbeterde rekenmethode zijn deze cijfers bijgesteld.

 2019 zijn 5% meer Ziektewet‑uitkeringen toegekend dan in 2018: 298.000 tegenover 282.600. Dit heeft te maken met de groei van de economie. Die zorgt voor meer werkgelegenheid en meer tijdelijke contracten. Gevolg is een stijging van het aantal ziekmeldingen van bijvoorbeeld uitzendkrachten met 23,9%. Daarnaast is er een sterke toename met 18,5% van het aantal uitkeringen aan werknemers met een no‑riskpolis. Dat komt vooral door de toenemende bekendheid van de polis bij werkgevers en werknemers, met name bij mensen die zijn opgenomen in het doelgroepregister voor de banenafspraak. Het aantal uitkeringen aan werknemers die ziek zijn aan het einde van hun (tijdelijke) contract en/of dienstverband (eindedienstverbanders) nam met 15,0% sterk af.

De meeste Ziektewet‑uitkeringen werden toegekend aan alle flexwerkers tezamen (30,9%), aan mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering die werken en in aanmerking komen voor de zogenoemde no‑riskpolis (30,0%) en aan zwangere vrouwen die voor of tijdens hun zwangerschapsverlof ziek werden (26,5%). Verder ging het om zieke WW’ers (10,6%), vrijwillig verzekerden (1,8%) en zieken die in overige categorieën vallen (0,2%).

Uitstroom uit de Ziektewet

In 2019 werden 4% meer Ziektewet‑uitkeringen beëindigd dan in 2018: 335.100 tegenover 321.600. De tabel toont het aandeel van de verschillende vangnetcategorieën binnen de uitstroom uit de Ziektewet.

Tabel: Uitstroom uit Ziektewet naar vangnetcategorieën

Ontwikkeling Wazo

De Wet arbeid en zorg (Wazo) regelt dat vrouwen een uitkering van minimaal 16 weken krijgen tijdens en na hun zwangerschap. Verder regelt de Wazo onder andere verlof en uitkering bij adoptie en pleegzorg. Het aantal mensen met een Wazo‑uitkering was eind 2019 met 43.600 0,9% hoger dan eind 2018 (43.200). Deze aantallen zijn inclusief de uitkeringen wegens zwangerschapsverlof voor vrouwen die als zelfstandige werken, volgens de Zelfstandig en Zwanger‑regeling (ZEZ).

Tabel: Volumeontwikkeling Wazo

• * Met ingang van 2014 worden ook de ZEZ-uitkeringen meegerekend. Vrouwen die als zelfstandige werken, krijgen wegens zwangerschapsverlof een uitkering volgens de regeling Zelfstandig en Zwanger (ZEZ).

In 2019 hebben we 161.600 nieuwe Wazo‑uitkeringen toegekend. Dit aantal is veel hoger (13%) dan in dezelfde periode in 2018, doordat er circa 17.600 eenmalige uitkeringen zijn verstrekt in verband met de Compensatieregeling ZEZ. Zelfstandigen die tussen 7 mei 2005 en 7 juni 2008 zijn bevallen, konden een compensatie aanvragen bij UWV omdat zij in de genoemde periode niet in aanmerking kwamen voor een zwangerschaps- en bevallingsuitkering. De compensatie is in de eerste maanden van 2019 toegekend en uitgekeerd.

We keerden 131.500 uitkeringen toe in verband met zwangerschaps- en bevallingsverlof van werkneemsters, 800 meer dan in 2018 (130.700). Er zijn 900 uitkeringen wegens pleegzorg- of adoptieverlof toegekend, evenveel als in 2018. Op basis van de ZEZ zijn er 29.200 uitkeringen toegekend wegens zwangerschaps- en bevallingsverlof voor vrouwen die als zelfstandige werken. Dit aantal is inclusief de 17.600 in verband met de Compensatieregeling ZEZ verstrekte uitkeringen.